Les salorges de l'Office de Tourisme et de la Savonnerie de Marcel

De lange geschiedenis van zoutproductie in de regio

De stad Villeneuve-en-Retz heeft een lange geschiedenis van zoutwinning, die teruggaat tot de Middeleeuwen.
De zoutpannen van Bourgneuf-en-Retz waren ooit de grootste van Frankrijk.
Het zout van Bourgneuf werd geëxporteerd naar heel Europa.

Vanaf de 14e eeuw werden er gebouwen opgetrokken om het zout uit de vele zoutpannen rond Bourgneuf op te slaan zodat het in de winter kon worden gedroogd.

Een traditionele salorge is niet gebouwd van steen, maar bestaat uit een grote houten loods die wordt ondersteund door grote stenen steunberen.
Deze versteviging voorkomt dat de structuur instabiel wordt en instort als gevolg van het fenomeen "stuwkracht".

Dit is een zoutpakhuis, waar de oogst van de zoutmoerassen wordt opgeslagen in de vorm van molenstenen, bekend als "mulonen", in afwachting van de verkoop.
In sommige gevallen worden de mulonen op deze manier meerdere jaren opgeslagen.

De zouthandel in Bourgneuf bloeide tussen de 16e en 17e eeuw.
Twee zoutpannen aan de rand van Bourgneuf-en Retz herinneren aan deze vroege zoutwinning.


Lange tijd waren deze gebouwen "zoutopslagplaatsen" waar het witte goud werd opgeslagen voordat het werd vervoerd naar de vier uithoeken van het Pays de Retz, Nantes en de rest van Europa.

Maar de zouthandel in Bourgneuf ging vanaf de 18e eeuw achteruit. Deze daling was te wijten aan verschillende factoren:

Concurrentie van zoutziederijen in het zuiden van Frankrijk, zoals die in Giraud en Aigues-Mortes, die profiteerden van gunstiger klimatologische omstandigheden en modernere productietechnieken.
Het geleidelijk dichtslibben van de zoutmoerassen van Bourgneuf maakte de landbouw moeilijker en minder rendabel.
De afschaffing van de gabelle. Deze belasting op zout (die in Frankrijk al sinds de middeleeuwen bestond) verdween in 1790, waardoor de zoutprijs daalde en het zout uit Bourgneuf minder concurrerend werd.
De economische crisis in Frankrijk aan het einde van de 18e eeuw. Mensen konden zich niet langer veroorloven om zout te kopen, waardoor de vraag daalde.

Terwijl alle andere houten salorges verdwenen, overleefde er één en dankt zijn lange levensduur aan zijn bouwmethode. Een tweede dankt zijn overleving aan de transformatie van de oorspronkelijke infrastructuur.


De salorge die La Savonnerie de Marcel werd

Op een paar meter van het VVV-kantoor is onlangs een stenen gebouw gerestaureerd. Dit was ooit een scheepswerf.
Voordat het werd hergebruikt als berging, was het gebouw zeker de thuishaven van de "bay cats" in aanbouw.
De reparatiewerven hadden het druk voor de terugreis naar de Noordzee.

Na verloop van tijd werd de loods een traditioneel ingerichte salon. Dit gebouw is de laatste oude salorge in Bourgneuf.

Een tijdlang was de gemeentelijke bibliotheek van Bourgneuf en Retz er gevestigd.

In 2023 stelde de gemeente het gebouw van de salorge ter beschikking aan La savonnerie de Marcel.
Na uitbreidingswerkzaamheden is deze voormalige salorge in Bourgneuf-en-Retz weer tot leven gebracht door Maryline en Manuel Barbedette, oprichters van de zeepfabriek (genoemd naar de grootvader van Maryline, die meer dan veertig jaar lang een gepassioneerd zeepmaker was).
Vroeger werd het zout dat in de moerassen werd geoogst hier gedroogd en over heel Europa verzonden, maar nu worden de zepen ter plekke gedroogd, klaar om over heel Frankrijk te worden verzonden.

ℹ️ De salorge, nu het VVV-kantoor

Wat is dat zwarte gebouw bij de ingang van Bourgneuf? Het VVV-kantoor!
Op deze plek stonden oorspronkelijk 3 kleine traditionele salorges.

In 1991 werd het hele complex omgebouwd tot één gebouw waarin het Office du Tourisme werd ondergebracht.
Een nieuwe renovatie vond plaats in 2016. In een niet zo ver verleden, na de stopzetting van deze activiteit in de jaren 1960, had dit de laatste getuige kunnen zijn van het zoutverleden.
Gelukkig werden sommige zoutmoerassen in onze regio vanaf de jaren 2000 geleidelijk aan hersteld door liefhebbers.

Aarzel vandaag niet om een van de zoutziederijen in de Marais Breton Vendéen te bezoeken, in Villeneuve-en-Retz, de "Salines de Millac" of in Moutiers-en-Retz, de zoutziederij "Tenue de Mareil" in het moeras van Lyarne.


Het extraatje :


U kunt deze site ontdekken door het interpretatiespoor van de stad te volgen. Deze historische stadswandeling van Bourgneuf-en-Retz, waarvan het boekje gratis verkrijgbaar is bij het Office du Tourisme, kan ook worden gedownload vanaf de betreffende pagina. Het vertelt het verhaal van het ontstaan van "Bourg Neuf".
Aarzel niet om de deur van La Savonnerie de Marcel open te duwen. Rondleidingen door deze traditionele zeepfabriek, met een inleiding tot haar expertise, worden van tijd tot tijd gepland en kunnen online worden geboekt op de website van Destination Pornic.



Wist je dat?
Voedsel conserveren en zouten:
Zout wordt al sinds mensenheugenis gebruikt om voedsel te conserveren. Door zijn remmende werking op de ontwikkeling van bacteriën is zout een essentieel element bij het conserveren van bederfelijk voedsel.
Voor de komst van moderne conserveringstechnieken was zouten een van de weinige beschikbare methoden om voedselveiligheid gedurende lange perioden te garanderen. Onder andere vlees, vis, boter en kaas werden op deze manier bewaard door onze voorouders, zodat ze moeilijke tijden konden overleven of proviand mee konden nemen op lange reizen.
Het Pays de Retz museum heeft een archeologische reconstructie van een zoutoven uit de Gallische periode!